در مقاله گذشته در مورد اصول اولیه تهویه مطبوع در اتاق‌های تمیز صحبت کردیم. در این مقاله به کاربرد اتاق تمیز در صنایع مختلف می‌پردازیم:
اهمیت تهویه در اتاق‌های تمیز: تهویه مناسب در اتاق‌های تمیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به دلایل زیر حیاتی است:
۱. جلوگیری از آلودگی: با استفاده از سیستم‌های تهویه مطبوع و فیلترهای کارآمد، از ورود و انتشار ذرات معلق و آلودگی‌ها جلوگیری می‌شود.
۲. حفظ شرایط محیطی مطلوب: کنترل دما، رطوبت و فشار هوا به حفظ شرایط محیطی بهینه برای تولید محصولات حساس کمک می‌کند.
۳. بهبود کیفیت محصولات: با کاهش آلودگی‌ها و حفظ شرایط پایدار محیطی، کیفیت نهایی محصولات تولیدی افزایش می‌یابد.
۴. سلامت کارکنان: تهویه مناسب نه تنها برای محصولات بلکه برای سلامت کارکنانی که در این محیط‌ها کار می‌کنند نیز اهمیت دارد.
کاربرد اتاق‌های تمیز: اتاق‌های تمیز در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
۱. استفاده از اتاق تمیز در اتاق برق
اتاق‌های تمیز به طور گسترده در صنایع مختلفی مانند الکترونیک، داروسازی و هوافضا مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما یکی از کاربردهای مهم و کمتر شناخته شده آن‌ها در اتاق‌های برق است. اتاق‌های برق که برای کنترل و توزیع جریان الکتریکی به کار می‌روند، نیازمند محیطی با کمترین میزان آلاینده‌ها و ذرات معلق هستند.
کنترل رطوبت: همچنین کنترل رطوبت در اتاق‌های برق اهمیت بسیار زیادی دارد. رطوبت بالا می‌تواند باعث خوردگی قطعات الکتریکی و کاهش طول عمر تجهیزات شود. علاوه بر این، رطوبت زیاد ممکن است موجب ایجاد اتصالات کوتاه و خرابی‌های ناگهانی در سیستم‌های الکتریکی گردد. از سوی دیگر، رطوبت بسیار پایین نیز می‌تواند منجر به ایجاد الکتریسیته ساکن و خطر جرقه‌زنی شود. بنابراین، حفظ سطح مناسب رطوبت برای عملکرد بهینه و ایمن تجهیزات الکتریکی ضروری است.
حذف آلودگی ها: وجود ذرات معلق اعم از گرد فلزات و مواد شیمیایی در محیط صنایع مختلف و نشستن این ذرات روی تجهیزات برقی و الکتریکی آسیب‌های جدی به تجهیزات برقی وارد کرده و در بعضی مواقع خطر انفجار و آتش سوزی می باشد. لذا سیستم فیلتراسیون و ایجاد محیط پاک در اتاق‌های برق لازم الاجرا می‌باشد.
کنترل دما در صنایع به عوامل زیر بستگی دارد:
- نوع تجهیزات اجرا شده در اتاق برق اعم از انواع کلیدها، ترانس‌ها، اینتراپترها و …
- اقلیم و جغرافیای محل پروژه و دمای حداکثری و حداقلی در فصل‌های سال در آن منطقه
- نوع صنایع و کاربری اعم از فولاد، پتروشیمی و …
- معماری و مصالح اجرا شده در ساختمان
بعضی از تجهیزات داخل اتاق برق گرمای زیادی تولید می‌کنند که باید این حرارت دفع شده و با خنک کاری تجهیزات در شرایط بهتری کار می‌کند.
اتاق‌های تمیز برای اتاق‌های برق مزایای متعددی دارند:
- بهبود عملکرد تجهیزات: ذرات معلق و آلودگی‌های موجود در هوا می‌توانند به تجهیزات الکتریکی آسیب برسانند و عملکرد آن‌ها را مختل کنند. استفاده از اتاق تمیز و حذف ذرات معلق و آلودگی‌های محیط این خطر را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
- افزایش طول عمر تجهیزات: خنک کاری و تهویه مناسب باعث افزایش عمر مفید تجهیزات می‌شود و خرابی‌های ناشی از گرمای بیش از حد یا رطوبت را کاهش می‌دهد. با کاهش ورود آلاینده‌ها نیز طول عمر تجهیزات الکتریکی افزایش می‌یابد.
- کاهش خطرات ایمنی: آلودگی‌ها و ذرات معلق می‌توانند باعث ایجاد خطرات ایمنی شوند، مانند جرقه زدن و انفجار. اتاق تمیز با کنترل دقیق شرایط محیطی، این خطرات را کاهش می‌دهد.
- بهبود کیفیت برق تولیدی: استفاده از اتاق تمیز می‌تواند به بهبود کیفیت برق تولیدی کمک کند، زیرا آلودگی‌های محیطی می‌توانند موجب کاهش کیفیت جریان الکتریکی شوند.به‌طور کلی، استفاده از اتاق تمیز در اتاق‌های برق می‌تواند به بهبود عملکرد، افزایش طول عمر و کاهش خطرات ایمنی کمک کند و در نتیجه، بهره‌وری کلی سیستم‌های الکتریکی را افزایش دهد.
۲. صنایع الکترونیک: با توجه به پیشرفت علم نیاز به بردها و قطعات الکترونیکی بسیار افزایش پیدا کرده است.
در تولید مدارهای مجتمع و تراشه‌های نیمه‌رسانا، کوچکترین ذره گرد و غبار می‌تواند منجر به نقص محصول شود.
HVAC در فرآیند تولید قطعات الکترونیک نقش بسیار مهمی در کنترل رطوبت، دما و هوای پاک دارد. عدم وجود رطوبت و دمای مناسب در پروسه تولید بردهای الکترونیک باعث ساخت قطعات و بردهای الکترونیکی با کیفیت پایین می‌باشد که خرابی‌های زیادی را تحمیل می‌کند.
لذا تامین دما و رطوبت مناسب و هوای عاری از آلودگی و ذرات معلق در مراحل تولید قطعات الکترونیک باعث تولید محصول با کیفیت می‌شود.
کارخانه‌های تولید بردهای الکترونیک حساس – آی سی – باطری‌های حساس، مونیتورها، تلویزیون – رادیو – موبایل – سرور روم‌ها و …
۳. صنایع دارویی و تولید تجهیزات پزشکی: کلین روم‌ها (اتاق‌های تمیز) نقش بسیار مهمی در تولید انواع دارو و تجهیزات پزشکی ایفا می‌کند.
تولید و مونتاژ تجهیزات پزشکی حساس نظیر ابزارهای جراحی و ایمپلنت‌ها نیازمند محیط‌های تمیز است. همچنین تولید داروها و محصولات دارویی در محیط‌های تمیز و کنترل‌شده انجام می‌شود تا از آلودگی‌های میکروبی جلوگیری شود.
حفظ و کنترل دمای مناسب برای فرآیند تولید دارویی و تجهیزات پزشکی الزامی می‌باشد. دمای ثابت و کنترل شده می‌تواند به حفظ و کیفیت محصولات و جلوگیری از تغییرات ناخواسته در فرآیندها کمک کند.
۴. صنایع بیوتکنولوژی: فرایندهای بیوتکنولوژیک نظیر کشت سلول‌ها و تولید واکسن‌ها در کلین‌روم‌ها انجام می‌شوند.
۵. صنایع هوافضا: در ساخت و مونتاژ قطعات حساس فضاپیما و ماهواره‌ها، که نیاز به محیطی کاملاً کنترل شده دارند.
۶. صنایع غذایی: در صنایع غذایی، اتاق تمیز برای تضمین تولید محصولات بدون آلودگی و حفظ استانداردهای بهداشتی استفاده می‌شود.
۷. تحقیقات علمی: در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی که نیاز به محیط‌های فوق‌العاده تمیز برای انجام آزمایش‌های دقیق دارند، مانند تحقیقات ژنتیکی و نانو فناوری، باید از اتاق تمیز استفاده شود.